Μαγικά βότανα, φυλαχτά και μαντικά παιχνίδια, που χρησιμοποιούσαν οι κόρες της αρχαίας Αθήνας…

Αν κρίνουμε από τα αγγεία και τις γλυπτές αναπαραστάσεις, τα παιχνίδια των Ατθίδων ήταν απλά, αφελή, μα θελκτικά. Στις συναναστροφές τους, στα σπίτια και στα προαύλια των σπιτιών, ειδικά κατά τις ημέρες της καλοκαιρίας, οι κόρες των Αθηνών, αφού εξαντλούσαν τα θέματα του κουτσομπολιού και τις αλληλοεπιδείξεις φιλαρέσκειας, περνούσαν τον καιρό τους με διάφορα παιχνίδια.

Ένα από τα πιο συνηθισμένα ήταν εκείνο των αστραγάλων, το λεγόμενο “κότσια”, που παίζεται ακόμη από τα παιδιά στις επαρχίες. Τα “κότσια” εξάγονταν από τους αστραγάλους ζώων, αλλά στα σπίτια των εύπορων οικογενειών προμηθεύονταν τεχνικά, κατασκευασμένα από μπρούντζο, ασήμι ή ελεφαντοστούν.

Εκείνη που έριχνε τον αστράγαλο, ανάλογα με την πλευρά την οποία θα έδειχνε όταν έπεφτε, θα έχανε ή θα κέρδιζε το παιχνίδι. Εκείνη που έχανε, έπρεπε να της τραβήξουν το αυτί ή να διασχίσει ολόκληρο το προαύλιο βαδίζοντας με το ένα πόδι. Αν, πάλι, δώσουμε πίστη στις διακωμωδήσεις των σατυρογράφων, ενίοτε η ποινή συνίστατο στην υποχρέωση της Αθηναίας κόρης να σηκωθεί και να φωνάξει δυνατά κάτι που θα έκανε τους άλλους να γελάσουν, όπως επί παραδείγματι ότι ζητεί άντρα, ότι είναι άσχημη και κανείς δε τη θέλει κλπ.

Μα, όταν το παιχνίδι αυτό παιζόταν μεταξύ αντρών, έπαιρνε τη μορφή τυχερού παιγνίου και αυτός που έχανε, έπρεπε να πληρώσει το προσυμφωνημένο τίμημα. Ανάμεσα, όμως, στις γυναίκες, τα τυχερά παίγνια με χρηματικό αντίτιμο ήταν παντελώς ασυνήθιστα κατά την αρχαιότητα.

Ένα άλλο παιχνίδι των αρχαίων Ελληνίδων ήταν ο επονομαζόμενος “εφεδρισμός”. Με ένα υγρό, το οποίο εκτοξευόταν από έναν σωλήνα, έπρεπε να σημαδέψουν μια μεταλλική πλάκα και να αποκωδικοποιήσουν τον ήχο της. Επρόκειτο δηλαδή για ένα είδους μαντείας, την οποία κατείχαν πολλές ηλικιωμένες γυναίκες.

Αναλόγως του ήχου τον οποίο παρήγαγε η μεταλλική πλάκα, το κορίτσι που εκτόξευε το υγρό πληροφορούνταν αν την αγαπούσε κάποιος νέος που την ενδιέφερε, εάν ο νέος είχε καλές προθέσεις, εάν το αίσθημα θα κατέληγε σε γάμο ή εάν θα παρουσιάζονταν κάποια εμπόδια.

Ο “εφεδρισμός” χρησιμοποιούνταν κατά κόρον για την ψυχαγωγία των νεαρών κοριτσιών της αρχαίας Αθήνας, που το λάτρευαν μέχρι μανίας!

Οι αρχαίοι Έλληνες δεν περιφρονούσαν καθόλου τη μαντεία, αντιθέτως τη θεωρούσαν ως επίσημη εκδήλωση ή προάγγελο της θέλησης των θεών. Πέρα από τα περίφημα μαντεία, όπως των Δελφών, υπήρχε στην πόλη των Αθηνών και συγκεκριμένα, στην Ακρόπολη, το Ερέχθειο, μέσα στο οποίο οι ιερείς και οι ιέρειες της Αθηνάς και του Ποσειδώνα παρείχαν προφητείες στις καθημερινές προσκυνήτριες, ανάλογα πάντα με το φως της άσβεστης λυχνίας υπεράνω του αρχαίου ξόανου της Παλλάδος ή ανάλογα με τους ελαφρούς κυματισμούς του ύδατος, το οποίο, κατά τους αθηναϊκούς θρύλους, είχε κάνει να αναβλύσει ο Ποσειδώνας με την τρίαινά του.

Κι αφού παρόμοιες δεισιδαιμονίες ήταν επισήμως καθιερωμένες ως ιεροί νόμοι της πόλης, μπορεί εύκολα κανείς να φανταστεί ποιες και πόσες δεισιδαιμονίες κυριαρχούσαν στις λαϊκές μάζες και τι προλήψεις επικρατούσαν μέσα στις οικογένειες.

Τις προβλέψεις αυτές, άλλωστε, τις εκμεταλλεύονταν πολλές μάγισσες, ως επί το πλείστον Ανατολίτισσες, οι οποίες τριγυρνούσαν στα σπίτια και έναντι ενός νομίσματος συνήθως, προέλεγαν την τύχη των ενδιαφερόμενων με βάση τα σημεία του ουρανού, των ζώων ή των χαρακτηριστικών του ίδιου του προσώπου που καλούσε τη μάγισσα.

Οι μάγισσες αυτές πωλούσαν μαγικά βότανα, τα οποία συνιστούσαν στις πελάτισσές τους, προκειμένου να τα βάλουν κάτω απ’ το προσκέφαλό τους ή να τα κρατήσουν πάνω απ’ το κεφάλι τους κατά τις ώρες της αστροφεγγιάς, προφέροντας ορισμένες μαγικές λέξεις ή ολοκληρωμένα ξόρκια.

Ενίοτε τα μαγικά βότανα πωλούνταν μέσα στους ναούς από ιερείς ή ιέρειες και θεωρούνταν ως δώρα των Νομίων θεών, δηλαδή του Απόλλωνα και του Ερμή. Τα περισσότερα από αυτά λεγόταν ότι είχαν μαγική δύναμη για την επιτυχία στον έρωτα, στις εμπορικές επιχειρήσεις ή στην υλοποίηση άλλων επιθυμιών της ζωής. Υπήρχαν, όμως, κι εκείνα που προέρχονταν από τον Ασκληπιό, τα οποία είχαν σκοπό να προφυλάξουν από τις ασθένειες.

Οι ιέρειες των ναών, αλλά και οι μάγισσες που περιφέρονταν στους δρόμους και στα σπίτια, πωλούσαν κι ένα είδος φυλαχτών, τα οποία έπρεπε να τα φορούν οι ενδιαφερόμενοι διαρκώς, ώστε να τους προφυλάσσουν από το βάσκανο μάτι ή από αρρώστιες ή μπορούσαν να τους εξασφαλίζουν την ευτυχία. Τα φυλαχτά αυτά, οι κόρες των Αθηνών τα κρεμούσαν συνήθως στον λαιμό τους, ώστε να ακουμπούν στο στήθος τους μέρα και νύχτα.

Ένα άλλο πολύ δημοφιλές μαντικό παιχνίδι στις οικογενειακές συναναστροφές των αρχαίων Ελληνίδων ήταν αυτό που αποκαλούμε ακόμη και στην εποχή μας “κλήδονα”. Σε συγκεκριμένες ημέρες μεγάλων θρησκευτικών ιδίως τελετών, οι γυναίκες τοποθετούσαν η καθεμιά ένα διακριτικό αντικείμενο μέσα σε μια λήκυθο. Τη λήκυθο αυτή, αφού ανακάτευαν το περιεχόμενό της αποβραδίς τραγουδώντας διάφορα συμβολικά τραγούδια, την άφηναν όλη τη νύχτα στον ανοιχτό ουρανό.

Το πρωί απάγγελλαν με τη σειρά μερικά δίστιχα, τα οποία είχαν κάποια σχέση με το μέλλον ενός προσώπου. Σε κάθε απαγγελία κάθε δίστιχου, αφαιρούσαν από το περιεχόμενο της ληκύθου κι ένα αντικείμενο. Έτσι, σε εκείνην που ανήκε το αντικείμενο αυτό, προσαρμοζόταν ως προφητεία και το αντίστοιχο δίστιχο.

Εννοείται, φυσικά, πως ούτε τα μαγικά βότανα, ούτε τα φυλαχτά, ούτε οι θυσίες και τα αφιερώματα εξασφάλιζαν πάντοτε την ερωτική ευτυχία. Αυτό το συμπέρασμα μπορούσε εύκολα να εξαχθεί από τις συχνές αυτοκτονίες νεαρών γυναικών, λόγω ερωτικής απογοήτευσης, στην αρχαία Αθήνα.

Δεν περνούσε μέρα χωρίς να τερματίσει τη ζωή της είτε μια κόρη, διότι κάποιος νέος προτίμησε μια άλλη κοπέλα, είτε μια ελευθεριάζουσα, διότι εγκαταλείφθηκε από τον εραστή της.

Τα είδη των αυτοκτονιών ήταν και τότε πολλά. Άλλες έπαιρναν δηλητήριο και άλλες πήγαιναν στη φαληρική ακτή για να πνιγούν στη θάλασσα. Ο συνηθέστερος, όμως, τρόπος αυτοκτονίας ήταν η πτώση από την Ακρόπολη ή από κάποιον άλλο ψηλό βράχο.

Μα, μερικές θλιμμένες γυναικείες υπάρξεις εννοούσαν να αυτοκτονούν στον ναό, στα πόδια του αγάλματος της Προστάτιδας θεάς, πράγμα το οποίο έβαζε σε μπελάδες τους άρχοντες, διότι, κατόπιν, απαιτούνταν σχολαστικός καθαρισμός και ειδική τελετή εξαγνισμού του ιερού χώρου.

Η είδηση δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “ΕΘΝΟΣ”, στις 29/11/1936…