Ο ναξιώτικος θρύλος της Γυναικόπετρας…

Ήταν Ιανουάριος του 1894, όταν το περιοδικό “ΕΣΤΙΑ” δημοσίευσε σε άρθρο του τον παράξενο θρύλο της Νάξου για τη Γυναικόπετρα. Ιδού, λοιπόν…

Στον δρόμο που οδηγούσε από τα Μονοίτσια για τον Κυνίδαρο της Νάξου, βρισκόταν κατάχαμα καταμεσής της στράτας, περνώντας την παλιά εκκλησία του Αγίου Ισιδώρου, μια πέτρα ιδιότροπη, μακρουλή και μεγάλη, που οι ντόπιοι την έλεγαν Γυναικόπετρα. Πίστευαν πως δεν ήταν πέτρα αληθινή, αλλά άνθρωπος. Και να τι ιστορούσαν σχετικά…

Μια φορά, λοιπόν, τον παλιό καιρό, ήταν μια κοπέλα όμορφη και μοσχαναθρεμμένη, με τρόπους ευγενικούς και με φορέματα κομψά. Αυτή η κόρη έμενε μονάχη της σ’ ένα εξοχικό οίκημα κοντά στα Μονοίτσια, όχι γιατί ήταν φτωχή, αλλά επειδή δεν ήθελε να έχει μαζί της καμία δούλα και καμία παραδουλεύτρα. Κι έτσι, όλες οι δουλειές του σπιτιού γίνονταν από τα χέρια της.

Ολημερίς ήταν ανασκουμπωμένη και πάλευε πότε με το ζύμωμα, πότε με το φούρνισμα και πότε με τη φασίνα, γιατί καθόλου δεν άντεχε τη βρομιά και την ανακατωσούρα.

Ένα πρωινό σηκώθηκε αχάραγα, προτού ο ήλιος φιλέψει το φως του στους θνητούς κι έπιασε ευθύς να συγυρίζει το κονάκι της. Μα στην καρδιά της φώλιαζε μια ακαθόριστη μελαγχολία, σαν ένα κακό προμήνυμα, σαν να της έμελλε κάποια συμφορά.

Ένιωθε να μην τη χωράει ο τόπος. Για να δώσει στην ψυχή της λίγο αγέρα, έριξε πρόχειρα μια μεγάλη μαντήλα στο κεφάλι της και έτρεξε να βρει έναν τόπο δροσερό, να καθίσει σ’ έναν ίσκιο να γνέσει με την ανέμη της και να τυλίξει το νήμα.

Μόλις θρονιάστηκε στη ρίζα ενός δέντρου, άκουσε ευθύς έναν σαματά μέσα απ’ το ρυάκι. Έστρεψε αμέσως το βλέμμα της κι είδε να ξεπροβάλει μέσα απ’ τα κλαδιά ένας άγριος, ψηλός κι άξεστος Τούρκος, να βαδίζει ακροποδητί, κραδαίνοντας στο χέρι ένα σπαθί, έτοιμος να χιμήξει καταπάνω της.

Η κόρη έμπηξε τις φωνές, που ακούστηκαν μέχρι το χωριό, αλλά κανείς δεν τόλμησε να πάει να τη βοηθήσει. Οι γυναίκες του χωριού ξέσπασαν σε θρήνο, γιατί ήξεραν την παροιμία που έλεγε πως “σαν θωρείς το σπίτι του γείτονά σου να φλέγεται, καρτέρα και για το δικό σου”.

Η όμορφη κοπέλα ανέσυρε το θάρρος της και έτρεξε να φύγει, για να γλιτώσει από του Τούρκου την οργή, κρατώντας ακόμη την ανέμη στα χέρια της. Μα, η αναπνοή της σώθηκε και κοντοστάθηκε κάπως να ξελαχανιάσει. Μόλις είδε τον Τούρκο να ζυγώνει απειλητικός, πρόλαβε η έρμη να αποταθεί στον Μεγαλοδύναμο και τον παρακάλεσε: “Κάμε με, Θεέ μου, καλύτερα ετούτη την ώρα πέτρα παρά να πέσω ζωντανή στα χέρια του Τούρκου”. Και, ω του θαύματος, το κορίτσι έγινε πέτρα, το ίδιο και η ανέμη της, που ακόμα και σήμερα υπάρχει κι αυτή εκεί παρακάτω.

Σύμφωνα με τον ναξιώτικο θρύλο, ακόμη κι αν περάσαν τόσα χρόνια, μπορεί πάλι η Γυναικόπετρα να ξαναγίνει κόρη και η ανέμη της να ξαναγίνει ξύλινη και να γυρίζει όπως πρώτα, αρκεί να βρεθούν τρεις Μαρίες, να κάνουν “μονημερίτικο πανί” και να το ρίξουν πάνω της.

Το πανί αυτό πρέπει να υφανθεί μέσα σε μια μέρα. Και πώς θα γίνει αυτό; Θα πρέπει οι τρεις Μαρίες να σηκωθούν την αυγή, μες στα χαλάσματα της νύχτας, να πάνε στο χωράφι, να μαζέψουν όσο βαμβάκι χρειάζεται και να στραφούν μονομιάς στο χωριό, να το ξεβαβουλίσουν από την κάψα του, να το κάνουν νήμα, να το υφάνουν και να το ρίξουν πάνω από την πέτρα, προτού δείξει ο ήλιος το πρόσωπό του στον γήινο κόσμο.

Ο ναξιώτικος θρύλος της Γυναικόπετρας προέρχεται από μια εποχή απλοϊκή, όπου τα πάντα άφηναν μια ξεχωριστή νοστιμιά στην επίγευση της ζωής.

Η είδηση δημοσιεύθηκε στο περιοδικό “ΕΣΤΙΑ”, στο τεύχος Ιανουαρίου του 1894…